การคุมกำเนิดเป็นเรื่องสำคัญที่ผู้หญิงทุกคนควรใส่ใจ และทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ โดยเฉพาะการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดซึ่งเป็นวิธีที่ได้รับความนิยมที่ร้านยาทุกที่ ในปัจจุบันมีวางจำหน่าย เนื่องจากมีประสิทธิภาพสูงและใช้งานง่าย แต่การจะได้ผลดีนั้นจำเป็นต้องใช้อย่างถูกต้องสม่ำเสมอ บทความนี้จะพาคุณทำความรู้จักกับยาคุมกำเนิด และวิธีกินยาคุมทั้งแบบปกติ และกินยาคุมฉุกเฉินอย่างละเอียด เพื่อให้สามารถใช้ได้อย่างปลอดภัย
ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับยาเม็ดคุมกำเนิด
ยาเม็ดคุมกำเนิดถือเป็นนวัตกรรมทางการแพทย์ที่มีความสำคัญ โดยตัวยาประกอบด้วยฮอร์โมนสังเคราะห์ที่เลียนแบบฮอร์โมนธรรมชาติในร่างกายผู้หญิง ได้แก่ เอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน ซึ่งทำงานร่วมกันเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพเมื่อใช้อย่างถูกต้อง และสม่ำเสมอ
การทำงานของยาคุมกำเนิดนั้นมีความซับซ้อนแต่น่าสนใจ โดยฮอร์โมนในยาจะเข้าไปควบคุมการทำงานของระบบสืบพันธุ์ในหลายส่วน ทั้งการยับยั้งการตกไข่ การเพิ่มความเหนียวของมูกที่ปากมดลูกเพื่อป้องกันไม่ให้อสุจิผ่านเข้าไปได้ และการทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางลงจนไม่เหมาะสมต่อการฝังตัวของไข่ที่ผสมแล้ว กลไกเหล่านี้ทำงานประสานกันเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์อย่างมีประสิทธิภาพ
ประเภทของยาเม็ดคุมกำเนิด
ปัจจุบันยาคุมกำเนิดมีให้เลือกหลายประเภทเพื่อตอบสนองความต้องการที่แตกต่างกันของผู้เน้นการใช้ มาทำความรู้จักกับยาคุมแต่ละประเภทกัน
ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม (Combined Pills)
ยาคุมชนิดนี้เป็นประเภทที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากประกอบด้วยฮอร์โมนทั้งเอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน มีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์ อย่างยาคุมเมอซิลอนที่มีประสิทธิภาพ มีให้เลือกทั้งแบบแผง 21 เม็ดและ 28 เม็ด อย่างยาคุมโดยผู้ใช้สามารถเลือกให้ตรงสามารถเลือกตามความสะดวกในการใช้งานรวมถึงศึกษาวิธีกินยาคุมของแต่ละแบบเอาไว้
ยาคุมชนิดฮอร์โมนเดี่ยว (Progesterone-only Pills)
สำหรับผู้ที่มีข้อจำกัดในการใช้เอสโตรเจน เช่น มารดาที่ให้นมบุตร ยาคุมชนิดนี้จะมีเฉพาะฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน ซึ่งวิธีกินยาคุมนั้นต้องการความเคร่งครัดในการรับประทานมากกว่า โดยจำเป็นต้องทานในเวลาเดียวกันทุกวัน ห้ามคลาดเคลื่อนเกิน 3 ชั่วโมง
ยาคุมฉุกเฉิน (Emergency Pills)
ยาคุมชนิดพิเศษที่ออกแบบมาสำหรับสถานการณ์ฉุกเฉิน เช่น การมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกันโดยมีวิธีกินยาคุมฉุกเเฉินโดยเฉพาะอยู่ ซึ่งไม่แนะนำให้วิธีนี้เป็นวิธีคุมกำเนิดหลัก เนื่องจากมีปริมาณฮอร์โมนสูง และอาจส่งผลข้างเคียงมากกว่ายาคุมปกติ
วิธีกินยาคุมกำเนิดอย่างถูกต้อง
ผู้หญิงหลายคนมักมีข้อสงสัยว่า “วิธีกินยาคุมเป็นแบบไหน” หรือ “ยาคุมกินตอนไหนดี” การรับประทานยาคุมกำเนิดให้ได้ผลดีและปลอดภัยนั้น จำเป็นต้องเข้าใจวิธีการใช้อย่างถูกต้อง เพราะการรับประทานที่ผิดวิธีอาจส่งผลให้ประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ลดลง และอาจเกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ได้ มาทำความเข้าใจวิธีกินยาคุมกำเนิดในแต่ละขั้นตอนกัน
การเริ่มต้นรับประทานยาคุม
แบบปกติ
วิธีกินยาคุมให้ได้ผลดีเริ่มตั้งแต่ขั้นตอนแรก การเริ่มต้นใช้ยาคุมกำเนิดควรเริ่มในช่วง 5 วันแรกของการมีประจำเดือน โดยนับวันแรกที่มีเลือดออกเป็นวันที่ 1 การเริ่มในช่วงนี้จะช่วยให้มั่นใจได้ว่าไม่มีการตั้งครรภ์อยู่ก่อน และช่วยให้ประจำเดือนมาเป็นรอบปกติในเดือนต่อไป ในช่วง 7 วันแรกของการเริ่มทานยา ควรใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นเสริม เช่น ถุงยางอนามัย และรับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วหยุด 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หลังหยุดยาประมาณ 1-3 วันจะเริ่มมีประจำเดือนเกิดขึ้น
แบบฉุกเฉิน
วิธีกินยาคุมฉุกเฉินนั้นแตกต่างจากวิธีกินยาคุมแบบปกติอยู่มาก ซึ่งยาคุมฉุกเฉินนั้นจะต้องรีบรับประทานโดยเร็วที่สุดภายใน 72 ชั่วโมง (3 วัน) หลังมีเพศสัมพันธ์ ยิ่งรับประทานเร็วประสิทธิภาพยิ่งสูง แต่อาจส่งผลข้างเคียงมากกว่ายาคุมปกติ เช่น คลื่นไส้อาเจียนรุนแรง ประจำเดือนมาผิดปกติ และอาจส่งผลเสียต่อการทำงานของระบบฮอร์โมนในร่างกาย
ความแตกต่างของยาคุมแต่ละแบบ
ยาคุมแบบ 21 เม็ด จะต้องหยุดยา 7 วันหลังทานหมดแผง แล้วจึงเริ่มแผงใหม่ ส่วนแบบ 28 เม็ดจะทานต่อเนื่องไปเลย โดย 7 เม็ดสุดท้ายเป็นยาหลอกที่ช่วยให้ไม่หลงลืมการทานยา สามารถสรุปได้ง่ายๆ ก็คือวิธีกินยาคุมทั้งสองแบบเหมือนกัน มีประสิทธิภาพเท่ากัน แต่แตกต่างกันเพียงความสะดวกในการใช้งาน
ลืมทานยาคุมทำอย่างไรดี
หากลืมทานยามีวิธีกินยาคุมที่จะแตกต่างกันตามจำนวนเม็ดที่ลืม
ลืมรับประทาน 1 เม็ด: หากนึกได้ภายใน 12 ชั่วโมง ให้รับประทานเม็ดที่ลืมทันที และรับประทานเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ
ลืมรับประทาน 2 เม็ด: ให้รับประทานเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ และรับประทานเม็ดถัดไปตามเวลาปกติ พร้อมใช้วิธีคุมกำเนิดเสริม เช่น ถุงยางอนามัย เป็นเวลา 7 วัน และปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อคำแนะนำที่เหมาะสม
ประโยชน์และผลข้างเคียง
นอกจากการป้องกันการตั้งครรภ์แล้ว ยาคุมกำเนิดยังมีประโยชน์ทางการแพทย์อีกหลายประการ เช่น ช่วยทำให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ ลดอาการปวดประจำเดือน บรรเทาสิว และลดความเสี่ยงของมะเร็งรังไข่และมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้ควรศึกษาวิธีกินยาคุมกำเนิดเพื่อจุดประสงค์ที่ต่างออกไปได้โดยควรตระหนักถึงผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น โดยเฉพาะในช่วง 2-3 เดือนแรก เช่น คลื่นไส้ ปวดศีรษะ หรือเลือดออกกะปริดกะปรอย ซึ่งอาการเหล่านี้มักจะดีขึ้นเองเมื่อร่างกายปรับตัวได้
ข้อควรระวังและข้อห้ามในการใช้
มีผู้หญิงบางกลุ่มที่ไม่ควรใช้ยาคุมกำเนิด โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติเป็นโรคหลอดเลือด ความดันโลหิตสูง ไมเกรนรุนแรง หรือมะเร็งบางชนิด นอกจากนี้ ผู้ที่สูบบุหรี่และมีอายุเกิน 35 ปีก็ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาคุมเช่นกัน การใช้ยาคุมร่วมกับยาอื่นๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ เนื่องจากยาบางชนิดอาจลดประสิทธิภาพของยาคุมได้
ความเชื่อผิดๆ เกี่ยวกับยาคุมกำเนิด
มีความเชื่อผิดๆ หลายประการเกี่ยวกับยาคุมที่ควรทำความเข้าใจให้ถูกต้อง เช่น ความเชื่อว่ายาคุมทำให้มีบุตรยาก ซึ่งความจริงแล้วเมื่อหยุดใช้ยา ความสามารถในการมีบุตรจะกลับมาเป็นปกติภายใน 2-3 เดือน หรือความเชื่อเรื่องน้ำหนักตัวเพิ่มจากยาคุม ซึ่งการศึกษาพบว่ายาคุมรุ่นใหม่แทบไม่มีผลต่อน้ำหนักตัว
สรุป
วิธีกินยาคุมกำเนิดอย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้การคุมกำเนิดมีประสิทธิภาพสูงสุดและปลอดภัย แม้ว่าจะมีผลข้างเคียงบ้าง แต่หากใช้อย่างถูกต้องโดยอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์หรือเภสัชกร ยาคุมก็ถือเป็นวิธีคุมกำเนิดที่สะดวก มีประสิทธิภาพสูง โดยก่อนเริ่มใช้ยาคุมควรปรึกษาบุคลากรทางการแพทย์เพื่อเลือกชนิดที่เหมาะสมกับตัวคุณมากที่สุด และหากมีข้อสงสัยหรือพบอาการผิดปกติใดๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทันทีหากมีคำถามเกี่ยวกับวิธีกินยาคุม วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน หรือแม้กระทั่งยังไม่เข้าใจว่ายาคุมกินตอนไหนดี Medcare พร้อมให้บริการช่วยเหลือคุณ ปรึกษากับเภสัชกรมืออาชีพผ่าน LINE Mini App
