การใช้ยาคุมกำเนิดเป็นเรื่องสำคัญสำหรับผู้หญิงวัยรุ่นที่ต้องการป้องกันการตั้งครรภ์ ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลด้านสุขภาพหรือการวางแผนชีวิต อย่างไรก็ตาม หลายคนยังสงสัยว่า เริ่มทานยาคุมได้ตั้งแต่อายุเท่าไหร่ และควรเลือกยาคุมแบบไหนให้เหมาะสมกับร่างกายตัวเอง
โดยทั่วไป ผู้หญิงวัยรุ่นสามารถเริ่มทานยาคุมกำเนิดได้ ตั้งแต่อายุที่เริ่มมีรอบเดือนสม่ำเสมอ ซึ่งมักอยู่ระหว่าง 13–15 ปี แต่การเริ่มใช้ยาคุมในวัยนี้ควรอยู่ภายใต้ การดูแลของแพทย์ เพราะร่างกายวัยรุ่นยังอยู่ในช่วงพัฒนาการ ฮอร์โมนยังไม่คงที่ และมีปัจจัยเสี่ยงต่อสุขภาพบางอย่างที่ต้องประเมิน เช่น ความดันโลหิต น้ำหนักตัว หรือโรคหัวใจ
ยาคุมกำเนิดมีหลายประเภท แต่ที่พบมากที่สุดคือ
1. ยาคุมฮอร์โมนรวม (Combined Oral Contraceptives – COC)
มีทั้ง เอสโตรเจนและโปรเจสติน ทำงานโดยยับยั้งการตกไข่และปรับสภาพเยื่อบุโพรงมดลูกให้ไม่เหมาะกับการฝังตัวของไข่ ยาคุมชนิดนี้เหมาะสำหรับผู้หญิงที่ไม่มีปัญหาเรื่องลิ่มเลือดหรือโรคหัวใจ และสามารถช่วยแก้ปัญหาเรื่อง สิว ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ หรือปวดประจำเดือนรุนแรง
2. ยาคุมเฉพาะโปรเจสติน (Progestin-only Pills – POP)
ไม่มีเอสโตรเจน จึงปลอดภัยกว่าสำหรับผู้หญิงที่มีความเสี่ยงเรื่องลิ่มเลือด สูบบุหรี่ หรือมีประวัติสุขภาพบางอย่าง แต่บางครั้งอาจทำให้รอบเดือนไม่สม่ำเสมอ
3. แผ่นแปะหรือห่วงอนามัยฮอร์โมน (Hormonal Patch/IUD)
เหมาะสำหรับวัยรุ่นที่ไม่อยากกินยาทุกวัน หรือมีปัญหาการจำเวลาใช้ยาคุมแบบเม็ด
การเลือกยาคุมให้เหมาะกับฮอร์โมนตัวเอง
การเลือกยาคุมที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ได้แก่
- สุขภาพทั่วไป: หากมีความเสี่ยงเรื่องลิ่มเลือดอุดตันหรือโรคหัวใจ ควรหลีกเลี่ยงยาคุมฮอร์โมนรวม
- ปัญหาผิวและรอบเดือน: หากมีสิวหรือปวดประจำเดือนมาก ยาคุมฮอร์โมนรวมอาจช่วยปรับสมดุลฮอร์โมนได้
- พฤติกรรมการใช้ยา: ผู้ที่ลืมทานยาบ่อย ๆ อาจเหมาะกับห่วงอนามัยหรือฉีดฮอร์โมน
- ความสะดวกและความสบายใจ: บางคนอาจไม่ชอบการแปะแผ่นหรือฉีดยา จึงเลือกทานยาเม็ดแทน
สิ่งสำคัญคือ ผู้หญิงวัยรุ่นไม่ควรเลือกยาคุมเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เพราะฮอร์โมนในร่างกายแต่ละคนไม่เหมือนกัน แพทย์หรือเภสัชกรจะประเมินสุขภาพ ประวัติครอบครัว และความต้องการเฉพาะตัว เพื่อให้ได้วิธีคุมกำเนิดที่ปลอดภัยและเหมาะสมที่สุด
นอกจากนี้ การใช้ยาคุมกำเนิดควรทำ ควบคู่กับการดูแลสุขภาพทั่วไป เช่น รับประทานอาหารสมดุล ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และตรวจร่างกายประจำปี เพื่อให้ร่างกายวัยรุ่นเติบโตอย่างสมดุลและปลอดภัย
ประเภทยาคุม วิธีใช้ ข้อดี ข้อควรระวัง/เหมาะกับใคร
ยาคุมฮอร์โมนรวม (COC) กินเม็ดทุกวัน เวลาเดียวกัน
- ป้องกันการตั้งครรภ์ได้สูง
- ช่วยลดสิวและปวดประจำเดือน
- รอบเดือนสม่ำเสมอ
- ไม่เหมาะกับผู้มีประวัติลิ่มเลือดอุดตันหรือโรคหัวใจ
- ต้องกินต่อเนื่องทุกวัน
ยาคุมเฉพาะโปรเจสติน (POP) กินเม็ดทุกวัน เวลาเดียวกัน
- ปลอดภัยกว่าสำหรับผู้มีความเสี่ยงลิ่มเลือดอุดตัน
- รอบเดือนอาจไม่สม่ำเสมอ
- ต้องทานเวลาเดียวกันทุกวัน
- บางคนอาจมีอาการเลือดออกผิดปกติ
ห่วงอนามัยฮอร์โมน (Hormonal IUD) สอดเข้ามดลูก โดยแพทย์
- ป้องกันการตั้งครรภ์ได้นาน 3–5 ปี
- ไม่ต้องกังวลเรื่องลืมการกินยา
- ต้องสอดโดยแพทย์
- อาจมีอาการปวดหรือเลือดออกในช่วงแรก
- ไม่เหมาะกับผู้ที่ไม่เคยมีเพศสัมพันธ์ (บางกรณี)
แผ่นแปะฮอร์โมน (Hormonal Patch) แปะผิวหนังสัปดาห์ละ 1 ครั้ง
- ใช้ง่าย ไม่ต้องกินทุกวัน
- ป้องกันการตั้งครรภ์ได้ดี
- อาจทำให้ผิวระคายเคือง
- มีเอสโตรเจน จึงไม่เหมาะกับผู้มีปัญหาลิ่มเลือดอุดตันหรือโรคหัวใจ
- ต้องแปะสัปดาห์ละ 1 ครั้งอย่างเคร่งครัด
สรุป
ผู้หญิงวัยรุ่นสามารถเริ่มใช้ยาคุมกำเนิดได้ตั้งแต่รอบเดือนสม่ำเสมอช่วงวัย 13–15 ปี แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์หรือเภสัชกร การเลือกประเภทยาคุมขึ้นอยู่กับสุขภาพ ฮอร์โมน ปัญหาผิวหรือประจำเดือน และความสะดวกส่วนตัว การใช้ยาคุมอย่างถูกต้องและเหมาะสมไม่เพียงช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ แต่ยังช่วยปรับสมดุลฮอร์โมนและส่งเสริมสุขภาพในระยะยาว
หรือ ปรึกษาเภสัชกรจาก Medcare ร้านยาออนไลน์ 24 ชั่วโมง รับคำปรึกษากับเภสัชกรมืออาชีพผ่าน LINE Mini App ได้ทันที เพื่อให้คุณมั่นใจวิธีการใช้อย่างถูกต้องและปลอดภัย