สาเหตุใดกันที่ ‘ลองโควิด’ จึงได้รับการกล่าวถึงจนทุกวันนี้
เมื่อกล่าวถึงโรคระบาดที่เกิดขึ้นในโลกทศวรรษที่ผ่านมา หลายคนคงคิดถึง Covid-19 อย่างแน่นอน เพราะเป็นหนึ่งในโรคระบาดระดับโลกที่กินระยะเวลานานหลายปี และยังสร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้คนมากมาย โดยอาการของแต่ละคนก็มีความรุนแรงแตกต่างกันไปตามภูมิคุ้มกันและปัจจัยต่างๆ หลังจากผู้ป่วยหายจากโรค Covid-19 แล้ว การฟื้นฟูของแต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน ทำให้ผู้ป่วยบางคนอาจมีอาการบางอย่างที่เรียกว่า ลองโควิด หลงเหลืออยู่บ้าง
บทความนี้จะมาไขข้อสงสัยว่า ลองโควิดคืออะไร มีอาการอย่างไร พร้อมวิธีรับมือและรักษาอาการลองโควิดเพื่อให้ผู้ป่วยหายจากอาการดังกล่าวได้อย่างรวดเร็ว
ลองโควิด คืออะไร ? มีสาเหตุจากอะไร
ลองโควิด (Long COVID) คืออาการที่เกิดขึ้นเมื่อผู้ป่วยได้รับเชื้อ Covid-19 ตั้งแต่เริ่มติดเชื้อโรค หรือหลังหายจากโรค โดยกินระยะเวลานานอย่างน้อย 4-12 สัปดาห์ และอาจเกิดขึ้นด้วยสาเหตุที่หลากหลาย เช่น
- ร่างกายสร้างแอนติบอดีบางอย่างขึ้นมา และไปจับกับโปรตีนเซลล์บางส่วน จนทำลายอวัยวะภายใน
- ร่างกายยังมีเชื้อไวรัสหลงเหลืออยู่ จนเป็นสาเหตุให้อวัยวะต่างๆ เกิดการอักเสบ
- ภูมิคุ้มกันของร่างกายเปลี่ยนแปลงไปหลังติดเชื้อ Covid-19
- ผลกระทบจากการใช้ยาบางชนิดสำหรับการรักษาโรค
ใครเสี่ยงเป็นลองโควิดบ้าง ?
แม้ว่าผู้ป่วยโรค Covid-19 ทุกคนจะมีโอกาสเป็นลองโควิดในระยะยาว แต่ยังมีผู้ป่วยอีกกลุ่มหนึ่งที่มีความเสี่ยงมากขึ้นไปอีกระดับ เนื่องจากมีปัจจัยเกี่ยวกับสุขภาพและสิ่งแวดล้อมเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยมากเป็นพิเศษ ดังนี้
- ผู้สูงอายุ
- ผู้ที่มีภาวะอ้วน
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว
- ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ
- ผู้ป่วยโรค Covid-19 ที่มีอาการรุนแรง
ผลกระทบต่อร่างกายจากลองโควิด
อย่างที่มีการระบุข้างต้นว่า การติดเชื้อ Covid-19 จะส่งผลให้อวัยวะในร่างกายเกิดการอักเสบ ทั้งกล้ามเนื้อหัวใจ เซลล์ประสาท เซลล์สมอง ถุงลม ไต และโดยเฉพาะอย่างยิ่งปอด ซึ่งเป็นอวัยวะที่มีความสำคัญต่อระบบทางเดินหายใจ
โดยผลกระทบต่อปอดจากลองโควิด มีความเป็นไปได้ 2 ทาง ได้แก่
- ติดเชื้อลงปอดไม่รุนแรงหรือเป็นไม่มาก มีโอกาสที่จะฟื้นตัวกลับมาปกติสูง
- ติดเชื้อลงปอดรุนแรง ไม่สามารถกลับมาเป็นปกติ ถุงลมปอดอาจกลายเป็นพังผืด จนการแลกเปลี่ยนออกซิเจนลดลง
สำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับทางเดินหายใจ เช่น โรคหอบหืด โรคปอดติดเชื้อเรื้อรัง อาจไม่สามารถหายขาดจากโรคได้ หรือมีอาการแย่ลง ส่วนผู้ป่วยโรคเบาหวาน หลังการติดเชื้อ Covid-19 ตับอ่อนซึ่งมีหน้าที่สร้างอินซูลินจะทำงานด้อยประสิทธิภาพลงเพราะตัวตับอ่อนถูกทำลาย ทำให้อาการเบาหวานอาจแย่ลงได้
สังเกตอาการลองโควิดง่ายๆ
ลองโควิดทำให้ผู้ป่วยมีอาการแตกต่างกันไป ดังนั้นหากคุณมีอาการเหล่านี้หลังติดเชื้อ Covid-19 อาจหมายถึงคุณกำลังเป็นลองโควิดอยู่
- อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
- หายใจถี่ หายใจไม่ทัน หอบเหนื่อย หรือหายใจไม่อิ่ม
- ใจสั่น รู้สึกแน่นหรืออึดอัดหน้าอก
- ความจำสั้น สมาธิสั้น หรือสมองล้า
- มีไข้ ไอ ปวดหัว เจ็บคอ
- การรับรสหรือได้กลิ่นน้อยลง
- ปวดบริเวณข้อต่อส่วนต่างๆ
- นอนไม่หลับ หลับยาก
- เวียนศีรษะ
- ปวดท้อง ท้องเสีย ไม่อยากอาหาร
- มีผื่นขึ้นตามตัว
- มีภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล
เป็นลองโควิดต้องดูแลตัวเองอย่างไร ?
แม้ว่าการรักษาอาการ ลองโควิด จะไม่มีแนวทางการรักษาที่แน่นอน แต่เมื่อผู้ป่วยตรวจพบว่ามีอาการลองโควิดหลังติดเชื้อ Covid-19 แล้ว ควรรีบไปพบแพทย์อย่างรวดเร็วเพื่อให้ผู้เชี่ยวชาญวินิจฉัยและรักษาตามสาเหตุและอาการ รวมถึงควรมีวิธีดูแลตนเองเบื้องต้นเพื่อฟื้นฟูอาการ ดังนี้
- ปรึกษาจิตแพทย์ หากผู้ป่วยมีปัญหาด้านจิตใจ อารมณ์ มีความเครียด หรือมีภาวะเสี่ยงเป็นโรคซึมเศร้า
- กายภาพบำบัดปอด ด้วยการฝึกการหายใจเมื่อผู้ป่วยมีอาการเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ เช่น หายใจไม่สุด หรือหายใจไม่อิ่ม
- กายภาพบำบัดร่างกาย สำหรับผู้ป่วยที่รู้สึกเหนื่อย เพลีย กล้ามเนื้อไม่มีแรง และปวดเมื่อย โดยเริ่มต้นด้วยการออกกำลังกายเบาๆ เพราะปอดอาจยังไม่สามารถทำงานได้มีประสิทธิภาพมากนัก
เคล็ดลับป้องกันลองโควิด
ปัจจุบันมีการวิจัยว่า ผู้ที่ไม่เป็นโรค Covid-19 และต้องการป้องกันอาการลองโควิดที่จะเกิดขึ้นในระยะยาวสามารถป้องกันได้ง่ายๆ ดังนี้
- รับวัคซีนป้องกันโรค Covid-19 ณ สถานพยาบาลหรือสถานที่ที่ให้บริการ มีให้เลือกหลากหลายแบรนด์ เช่น Sinovac, Sinopharm, Pfizer, Astrazeneca, Johnson and Johnson และ Moderna
- รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพื่อเสริมสร้างสารอาหารในร่างกาย
- ออกกำลังกายเป็นประจำ เพื่อให้สุขภาพแข็งแรง และเสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย
- ควบคุมน้ำหนัก ให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมและไม่เสี่ยงให้เกิดโรคแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น เบาหวาน หรือ ความดันสูง
- ตรวจสอบสภาพจิตใจอย่างสม่ำเสมอ และระวังไม่ให้เกิดความเครียด วิตกกังวล หรือซึมเศร้า
- รักษาโรค Covid-19 อย่างรวดเร็วเมื่อตรวจพบการติดเชื้อ
- ปฏิบัติตัวอย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันอาการ Covid-19 ที่รุนแรง โดยเฉพาะผู้ติดเชื้อที่มีโรคประจำตัว
สรุป
ลองโควิด คืออาการที่สามารถเกิดขึ้นซ้ำได้ หากผู้ป่วยติดเชื้อ Covid-19 อีกครั้ง แต่อาจมีความรุนแรงมากน้อยแตกต่างกันไป ดังนั้นเราจึงควรดูแลตนเอง เพื่อป้องกันการติดเชื้อและหาทางรักษาตัวเบื้องต้นเมื่อตรวจพบโรค Covid-19 เพื่อให้อาการลองโควิดเกิดน้อยที่สุด
ในปัจจุบัน เราสามารถซื้อยารักษา Covid-19 ได้ด้วยตนเองผ่านร้านขายยาทั่วไป แต่สำหรับใครที่ต้องการคำแนะนำหรือไม่มีเวลาในการเดินทางไปซื้อยา สามารถเข้ามาปรึกษาเภสัชกรกับทาง MedCare ได้ เรายินดีให้คำปรึกษาและจัดหายาที่เหมาะสมจากร้านขายยาใกล้บ้าน เพื่อส่งถึงมือคุณใน 1 ชั่วโมง เพียงแอด LINE https://bit.ly/medcare-miniapp-blog หรืออ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://medcare.asia/
